Rekordowe temperatury i wyzwania klimatyczne – kluczowa rola lotnictwa w walce o zrównoważoną przyszłość
Ostatnie lata przynoszą kolejne alarmujące sygnały dotyczące zmian klimatycznych. W 2023 i 2024 roku odnotowano rekordowe temperatury na całym świecie. Europa, ocieplająca się szybciej niż jakikolwiek inny kontynent, staje przed szczególnymi wyzwaniami. Zmiany te wywierają bezpośredni wpływ na różne sektory gospodarki, w tym na branżę lotniczą, której strategiczne znaczenie dla łączności, zatrudnienia i rozwoju gospodarczego Europy nie podlega dyskusji.
Lotnictwo na drodze do dekarbonizacji
Lotnictwo znajduje się w kluczowym momencie transformacji w kierunku dekarbonizacji. Osiągnięcie celów środowiskowych wiąże się z szeregiem wyzwań, takich jak:
- problemy w łańcuchach dostaw,
- opóźnienia w modernizacji floty,
- wysokie koszty i ograniczona dostępność zrównoważonych paliw lotniczych (SAF).
Te czynniki generują potrzebę bardziej rygorystycznego monitorowania wpływu lotnictwa na środowisko, obejmującego emisje, hałas, jakość powietrza oraz zdrowie mieszkańców.
Europejskie i globalne cele środowiskowe
Cele środowiskowe związane z redukcją emisji i hałasu są określone na poziomie europejskim oraz przez Międzynarodową Organizację Lotnictwa Cywilnego (ICAO). Jak wskazuje European Aviation Environmental Report 2025 (European Aviation Environmental Report 2025 | EASA), lotnictwo generuje około 2% globalnych emisji CO2, choć wpływ tej branży na klimat jest znacznie szerszy, szczególnie z uwagi na emisje na dużych wysokościach. W krajach takich jak Wielka Brytania, otoczonych morzem, lotnictwo odpowiada za 12% śladu węglowego po uwzględnieniu lotów biznesowych i towarowych.
Efektywność paliwowa a środowisko
Przykładem wpływu lotnictwa na środowisko jest spalanie paliwa na trasach dalekodystansowych – boeing 747 lecący z Londynu do Hongkongu (9700 km) spala aż 165 ton paliwa, generując trzy razy więcej CO2, niż wynosi masa spalonego paliwa. Mimo że optymalizacja tras lotniczych i automatyzacja kontroli lotów mogłyby poprawić efektywność nawet o 9%, ograniczenia związane z technologiami opartymi na paliwach kopalnych pozostają wyzwaniem[1].
Wpływ lotnictwa na klimat i jakość życia
W latach 1940–2018 emisje innych gazów niż CO2 odpowiadały za ponad połowę ocieplenia spowodowanego lotnictwem. Kluczowe dla ograniczenia tego wpływu będą badania nad emisjami NOx, cząstek stałych i pary wodnej, które wpływają na tworzenie chmur. Już w styczniu 2025 roku wdrożone zostaną ramy monitorowania, raportowania i weryfikacji (MRV), umożliwiające precyzyjniejsze analizowanie emisji.
Oprócz emisji równie istotny jest hałas generowany przez samoloty. Według dyrektywy w sprawie hałasu środowiskowego z 2022 roku aż 644 000 osób w Europie jest narażonych na nadmierny hałas, z czego 125 000 cierpi na zaburzenia snu.
ESG i obowiązkowa sprawozdawczość
Od 2024 roku branża lotnicza w Europie podlegać będzie obowiązkowej sprawozdawczości niefinansowej zgodnie z dyrektywą CSRD. Największe podmioty będą musiały raportować wskaźniki ESG – ze szczególnym uwzględnieniem emisji, wpływu na klimat i optymalizacji energii.
Kluczowe wnioski z raportu European Aviation Environmental Report 2025
- Europa ociepla się dwa razy szybciej niż reszta świata, a wpływ lotnictwa na klimat wykracza poza emisje CO2, obejmując także NOx, SOx, chmury i cząstki stałe.
- Od stycznia 2025 r. nowe ramy monitorowania emisji będą wspierać badania i wdrażanie działań redukcyjnych.
- Nowe inicjatywy, takie jak Sieć ekspertów ANCEN[2] oraz projekt optymalizacji składu paliw, są kluczowe dla zmniejszenia wpływu lotnictwa na środowisko.
- Lotnictwo musi dostosować się do zmian klimatycznych, w tym rosnących zagrożeń pogodowych i podnoszenia się poziomu mórz.
Wspólny cel: zrównoważone lotnictwo
Aby lotnictwo mogło sprostać współczesnym wyzwaniom, konieczne jest nie tylko wdrażanie nowych technologii, ale także efektywne raportowanie ESG, które pozwoli na transparentne monitorowanie postępów. Transformacja w kierunku bardziej ekologicznego lotnictwa musi iść w parze z zapewnieniem bezpieczeństwa i utrzymaniem kluczowej roli sektora dla gospodarki i społeczeństwa.
Wyzwania są ogromne, ale wspólny wysiłek branży, regulatorów i naukowców może zapewnić bardziej zrównoważoną przyszłość dla lotnictwa i naszej planety.
Agata Goor
Ekspert ESG
agata.goor@zerowasteconsulting.pl
[1] Materiał opracowany na podstawie książki pt. Sorry, taki mamy ślad węglowy. Fakty, liczny, procenty. Mike Berners-Lee, Wydawnictwo Dolnośląskie Publicat S.A., Poznań 2022.
[2] Sieć ekspertów ds. gazów innych niż CO2 w lotnictwie.
